సెల్‌ఫోన్‌ ఛార్జింగ్‌లో ఉన్నప్పుడు మాట్లాడితే షాక్‌ కొట్టి చనిపోతారా?

 

           సెల్‌ఫోన్‌ ఛార్జి చేస్తుండగా కరెంటు షాక్‌ కొట్టి కొందరు చనిపోతున్నట్లు వార్తలు వస్తుంటాయి. అది ఎలా సాధ్యం? సెల్‌ ఛార్జింగ్‌ చేసేపుడు మనుషుల ప్రాణాలు తీసేంత హైవోల్టేజీ కరెంటు అక్కడ ఉండదు కదా? - అపరాజిత, హైదరాబాద్‌
కరెంటు షాక్‌ కొట్టి కొందరు చనిపోవడమన్న సంఘటన కేవలం సెల్‌ఫోన్‌ ఛార్జింగ్‌ సమయంలోనే కాదు.. ఇస్త్రీ చేస్తుండగానో, ఎలక్ట్రికల్‌ హీటర్‌ పనిచేస్తున్నపుడో లేదా రిఫ్రిజిరేటర్‌ పట్టుకున్నప్పుడో, బకెట్లో నీళ్లు వేడిచేసుకోవడానికి తరచూ వాడే ఇమ్మర్షన్‌ కాయిల్‌ పట్టుకున్నపుడో లేదా వర్షాకాలంలో జస్ట్‌ లైటు ఆన్‌ చేయడానికి స్విచ్‌ వేసినపుడో ఇంకా ఇలాంటి ఎన్నో సందర్భాలలో విద్యుత్‌ షాక్‌ కొట్టి కొందరు చనిపోతున్నట్లు వార్తలు వస్తుంటాయి. ఈ సందర్భాల్లో ఎక్కడా ఆయా వస్తువులు, సాధనాలు సరిగ్గా, నాణ్యతా ప్రమాణాల ప్రకారం పనిచేస్తుంటే మనుషుల్ని చంపేంత హైవోల్టేజీ రాకూడదు. కానీ సరైన విధంగా ఎర్తింగ్‌ (earthing లేదాground) లేని అధికశక్తి విద్యుత్‌ సాధనాలు (high power electrical gadgets) ఒక్కోసారి తీవ్రస్థాయిలో ప్రమాదకరమైన వోల్టేజీని సాధనాలపైనే లీక్‌ చేసుకుంటాయి. అటువంటి వాటిని సరైన పాదరక్షలు లేకుండా పట్టుకొంటే షాక్‌ కొడుతుంది. కానీ పవర్‌ అడాప్టర్లు (power adapters), ఎలిమినేటర్లు సెల్‌ఫోన్‌ ఛార్జర్లు వంటి తక్కువస్థాయి విద్యుత్‌సాధనాల్ని ముట్టుకున్నపుడు సాధారణంగా ప్రాణాంతకమయ్యేంత తీవ్రస్థాయిలో విద్యుత్‌ వోల్టేజీ రాకూడదు. ఇలాంటి వాటికి ఎర్తింగ్‌ ఇవ్వాల్సిన అవసరం ఉండదు కాబట్టి కేవలం రెండు పిన్నుల ప్లగ్‌లే వీటికి ఉంటాయి. ఇలాంటి అల్పస్థాయి విద్యుత్‌సాధనాల వాడకం సమయంలో కూడా షాక్‌ వచ్చిందంటే కేవలం ఆయా ఛార్జర్ల తయారీలో సరైన నాణ్యతా ప్రమాణాలు ఉండకపోవడమే. కొంత ఖరీదు ఎక్కువే అయినా ఆయా సెల్‌ఫోన్‌లను ఛార్జి చేసుకోవడానికి ఆయా సెల్‌ఫోన్‌ తయారీ కంపెనీల బ్రాండ్‌తో అమ్మే ఛార్జర్లను కొనడమే శ్రేయస్కరం. బజార్లో దొరికే స్వల్ప ఖరీదు(cheap) అడాప్టర్లవల్ల, సెల్‌ఫోన్‌ బ్యాటరీల వల్ల ఎంతో కొంత రిస్క్‌ ఉన్న విషయాన్ని మరవొద్దు.
సెల్‌ఫోన్‌ ఛార్జింగ్‌ చేయాలంటే మన సెల్‌ఫోన్‌లో ఉన్న రీఛార్జబుల్‌ బ్యాటరీ (సాధా రణంగా లిథియం, అయాను బ్యాటరీ) కి డైరెక్టు కరెంటు (DC) వోల్టేజీని అందిం చాలి. ఇదే శీర్షికలో గతంలో AC వోల్టేజీ అంటే ఏమిటో ణజ వోల్టేజీ అంటే ఏమిటో తెలియజేసి ఉన్నాను. ఒకే దిశలో ఏకోన్ముఖంగా నిర్ణీత విద్యుత్‌శక్మం (electrical potential) తో ప్రయాణించే విద్యుత్ప్రవాహా (electrical current) న్ని DC(Direct Current) కరెంటు అనీ లోలకం (pendulum) లాగా కాసేపు అటునుంచి ఇటూ, వెంటనే మరి కాసేపు ఇటునుంచి అటూ పదే పదే (భారతదేశంలో సెకనుకు 50 సార్లు) దిశను మార్చుకుంటూ ప్రయాణించే విద్యుత్‌ ప్రవాహాన్ని AC (Alternating Current) కరెంటు అంటారన్నదే ఆ వ్యాసపు అంతరార్థం.
మన ఇళ్లలో మనకు సుమారు 230 వోల్టులు ఉండే AC పవర్‌ను TRANSCO (Transmission Company) వాళ్లు సరఫరా ్లచేస్తున్నారు. కానీ మన సెల్‌ఫోన్‌ను ఛార్జి చేయడానికి కేవలం 3 లేదా 5 వోల్టుల DC సరిపోతుంది. అంతకుమించిన వోల్టేజీ వస్తే సెల్‌ఫోన్‌ బ్యాటరీకి ప్రమాదం. ఒక్కోసారి అది పేలిపోయినా ఆశ్చర్యం లేదు. కాబట్టి ఇంట్లోకి వచ్చే లైన్‌ వోల్టేజీని మొదట సుమారు 5 వోల్టుల AC వోల్టేజీకి తగ్గించేలా యంత్రాంగం ఉంటుంది. ఇది మైఖేల్‌ ఫారడే కనుగొన్న విద్యుదయస్కాంత ప్రేరణ (electromagnetic induction) సూత్రం ఆధారంగా పనిచేస్తుంది. 230 AC వోల్టేజీని మనక్కావలసిన తక్కువ వోల్టేజీ (సుమారు 5 వోల్టుల) కి Aజ తరహాలోనే తగ్గిస్తారు. ఇది మన ఛార్జర్‌లోనే అంతర్గతంగా ఉంటుంది. ఆ మాటకొస్తే ఛార్జర్‌లో ఉన్న ప్రధానభాగం, బరువు దీనిదే. దీన్నే స్టెప్‌డౌన్‌ ట్రాన్స్‌ఫార్మర్‌ (Step-down transformer) అంటారు. ఇలా అల్పస్థాయికి చేరుకొన్న 3 లేదా 5 వోల్టుల Aజ వోల్టేజీని ప్రత్యేకంగా నిర్మితమైన ఎలిమినేటర్‌ అనే సర్క్యూట్‌ ద్వారా ణజ వోల్టేజీగా మారుస్తారు. ఈ రూపంలో మన సెల్‌ఫోన్‌లో ఉన్న లిథియం - అయాను బ్యాటరీ క్రమేపీ ఛార్జింగ్‌ అవుతుంది.

 

సెల్‌ఫోన్‌ ఛార్జర్లు ఛార్జ్‌ అవుతుండగా ముట్టుకొంటే షాక్‌ తగిలి కొందరు చనిపోయారంటే ఆ స్టెప్‌డౌన్‌ ట్రాన్స్‌ఫార్మర్‌ సరిగా పనిచేయక మొత్తం 230 వోల్టుల విద్యుత్‌ సెల్‌ఫోన్‌ను చేరిందని అర్థం. ఆ వ్యక్తులు సరైన పాదరక్షలు (లేదా చెప్పులు, footwear) లేకుండా ముట్టుకున్నారని అర్థం. మన ఇంట్లోకి వచ్చే 230 వోల్టుల విద్యుత్‌ మరణాన్ని కల్గించేంత అధిక వోల్టేజీనే. కాబట్టి జాగ్రత్తగానే మసలుకోవాలి.